مقوله شفافیت گزارشگری مالی و اهمیتی که در سال های اخیر نمود بیشتری پیدا کرده است، به دنبال وقایع ناگوار و بحران های بوجود آمده در بورس های جهان و به ویژه سپتامبر سیاه 1997 و سپس حادثه یازدهم سپتامبر 2000، افشای ماجرای ورلدکام، انرون، زیراکس و سپس پارمالات در سطح جهان و سقوط شاخص های بورس تهران در سال 1383 باعث گردید موضوع شفافیت صورت های مالی به عنوان یک پدیده مورد لزوم و ضرورت بازار سهام سهم اهمیتی بیشتری را بخود اختصاص دهد.در این مطالعه با تاکید بر موضوع شفافیت گزارشگری مالی، به بررسی ارتباط آن با گزارشگری مالیاتی پرداخته شده است. جامعه آماری پژوهش استان تهران و در پنچ گروه شامل اعضای هیات علمی دانشگاه، حسابرسان مستقل (حسابدار رسمی)، کارشناسان مالی بورس (به نمایندگی بورس اوراق بهادار تهران)، ممیزین مالیاتی (به نمایندگی سازمان امور مالیاتی استان تهران) و مدیران مالی (به نمایندگی تهیه کنندگان صور ت های مالی) می باشد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها و بررسی تاثیر گزارشگری مالیاتی بر شفافیت گزارشگری مالی در هر یک از گروه های ذکر شده از مدل آماری همبستگی و برای تفاوت بین هر جفت از همبستگی مربوط به گروه های فوق از مدل z فیشر استفاده شده است. نتایج پژوهش بیانگر وجود یک رابطه مثبت بین گزارشگری مالیاتی و شفافیت گزارشگری مالی بوده است، به طوری که در صورت تهیه گزارشگری مالیاتی به ضمیمه گزارشگری مالی، شفافیت گزارشگری مالی تا حدود زیادی تامین خواهد شد.

مقدمه و هدف پژوهش: تاثیر فرهنگ بر سیستم های مالی و مدیریتی و زیرمجموعه های آن از قبیل سیستم های مالیاتی هر کشوری امری مسلم است لذا چارچوب و مدلی برای این تاثیرات ضروری به نظر می رسد تا با این مدل ها به بررسی و آزمون ارتباط بین ارزش های فرهنگی بر سیستم های مالیاتی در کشورهای مختلف پرداخت. هدف این پژوهش تبیین ارتباط بین ارزش های فرهنگی هوفستد با ارزش های سیستم های مالیاتی می باشد.روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و از نظر ماهیت، پژوهشی توصیفی- پیمایشی می باشد. برای جمع آوری ادبیات تحقیق از روش های کتابخانه ای استفاده شده و ابزار گردآوری اطلاعات مربوط به آزمون فرضیات پرسش نامه می باشد. پرسش نامه ای که متغیرهای فرهنگی را اندازه می گیرد همان پرسشنامه ای است که توسط خود هوفستد طراحی شده است و برای کمی کردن متغیرهای ارزش های سیستم های مالیاتی از پرسشنامه ای که در آن از تعاریف متغیرها و با استفاده از نظرات کارشناسان مالیاتی و مالی برای طراحی استفاده شد. پس از این که پرسش نامه ها توزیع و جمع آوری گردید با استفاده از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف، نرمال بودن داده ها آزمون شد و از آزمونهای آماری ضریب همبستگی اسپیرمن و پیرسون برای آزمون فرضیات استفاده شد.یافته ها: یافته های این پژوهش ارتباط بین ابعاد فرهنگی (فردگرایی، فاصله قدرت، اجتناب از عدم اطمینان و مردمنشی) و ارزش های سیستم های مالیاتی (سادگی و شفافیت) را نشان می دهد.نتیجه گیری: برای توسعه مدل تئوریکی تاثیر فرهنگ بر سیستم های مالیاتی، از چارچوب فرهنگی هوفستد (1980) و گری (1988) در این مطالعه استفاده شد. هشت فرضیه بصورت تجربی مورد آزمون قرار گرفتند که این فرضیه ها ابعاد فرهنگی هوفستد را با ارزش های سیستم های مالیاتی یعنی سادگی و شفافیت مالیاتی مرتبط می سازند. نتایج حاصل از این پژوهش، چهار فرضیه از هشت فرضیه موجود را تایید کردند.

شفافیت، به عنوان ابزاری برای رشد و توسعه جامعه ضروری است. در گزارشگری مالیاتی، ارائه اطلاعات مالی شفاف و قابل مقایسه رکن اساسی تصمیم گیری های مالیاتی محسوب می شود. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر شناخت رابطه بین شفافیت گزارشگری مالی و نرخ موثر مالیاتی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. در این راستا، از متغیرهای هموارسازی سود، اقلام تعهدی اختیاری، کیفیت افشا و کیفیت حسابرسی برای تبیین شفافیت گزارشگری مالی استفاده شده است. نمونه آماری پژوهش شامل 81 شرکت می باشد. برای آزمون فرضیه ها از رگرسیون خطی چند متغیره بر اساس روش داده های ترکیبی استفاده شده است. یافته ها حاکی از این است که هموارسازی سود و اقلام تعهدی اختیاری به عنوان معیاری دستکاری سود، دارای رابطه مثبت و معنادار با نرخ موثر مالیاتی است، کیفیت افشا به عنوان معیاری مستقیم از شفافیت گزارشگری مالی، دارای رابطه منفی و معنادار با نرخ موثر مالیاتی می باشد. همچنین، نتایج پژوهش نشان داد که کیفیت حسابرسی به عنوان معیاری مستقیم از شفافیت گزارشگری مالی، دارای رابطه منفی و معنادار با نرخ موثر مالیاتی است.

پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین اجتناب مالیاتی با ارزش شرکت و مطالعه اثرتعدیل کنندگی شفافیت اطلاعاتی بر این رابطه می پردازد. بدین منظور، برای سنجش اجتناب مالیاتی از دو سنجه تفاوت دفتری مالیات (BTD) و نرخ موثر مالیاتی(ETR)  و همچنین از نسبت Q توبین به عنوان سنجه ارزش شرکت استفاده گردید. فرضیه های تحقیق نیز با استفاده از نمونه ای متشکل از 94 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1389 تا 1393 و با بهره گیری از مدل های رگرسیون چندگانه مبتنی بر تکنیک داده های تلفیقی مورد آزمون قرارگرفت. یافته های بدست آمده حاکی از آن است که اجتناب مالیاتی، سبب کاهش ارزش شرکت می گردد. علاوه بر این، نتایج نشان می دهد که شفافیت اطلاعاتی اثر منفی اجتناب مالیاتی بر ارزش شرکت را تعدیل می کند. یافته های تحقیق ضمن پر کردن خلاء تحقیقاتی صورت گرفته در این حوزه می تواند برای سرمایه گذاران، تدوین کنندگان قوانین مالیاتی و سایر ذینفعان اطلاعات حسابداری در امر تصمیم گیری راهگشا باشد.

سیستم جدید مالیات ستانی در کشور به دنبال تشویق مؤدیان مالیاتی به شفافیت مالیاتی بیشتر بوده، به طوری که شرکت ها و مؤدیان مالیاتی که از منظر مالیاتی شفاف بوده و دارای رتبه ریسک پایین می باشند نیازی به حسابرسی مجدد توسط مأمورین مالیاتی نبوده و مالیات ابراز شده توسط مؤدی مورد قبول سازمان امور مالیاتی می باشد. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی-کمی و با هدف ارائه الگویی جهت تعیین امتیاز شفافیت مالیاتی شرکتها انجام شده است. برای انجام پژوهش حاضر، ابتدا با پرسش از 18 خبره دانشگاهی و مالیاتی مستقل نظر از هم، 32 عامل کمی مؤثر بر شفافیت مالیاتی در شش بعد، که بر اساس گزارشهای منتشره در خصوص این شرکت ها قابل اندازه گیری است، شناسایی شد. همچنین جامعه آماری در بخش پرسشنامه، از اساتید دانشگاه، مدیران مالی، حسابرسان مستقل و مأموران مالیاتی بوده که تعداد36 نفر بر اساس جدول کرجسی و مورگان به صورت تصادفی، به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گرد آوری اطلاعات در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختار یافته و در بخش کمی پرسشنامه روش بهترین-بدترین سلسله مراتبی بود. روایی پرسشنامه توسط خبرگان و متخصصان مورد تایید قرار گرفت و برای تعیین پایایی پرسشنامه بهترین-بدترین برای هر دسته از ابعاد و متغیرها نرخ سازگاری محاسبه شد. بر اساس نتایج بدست آمده 32 عامل مؤثردر قالب شش بعد راهبری شرکتی، عوامل حسابرس، عوامل استراتژی، نسبتهای مالی، ویژگیهای عمومی و عوامل اجتماعی بر شفافیت مالیاتی شرکتها شناسایی و بر اساس این عوامل، الگویی جهت تعیین امتیاز شفافیت شرکتهای ایرانی ارائه گردید. سپس این عوامل و متغیر وابسته، اندازه گیری و اثرگذاری ابعاد، مورد آزمون قرار گرفت، نمونه آماری تحقیق در این مرحله شامل 110 شرکت بورسی بوده که به روش غربالگری انتخاب شدند و دوره زمانی آن، سالهای1395 الی 1399‎‏ است. نتایج پژوهش نشان می دهد که عوامل و متغیرهای شناسایی شده به میزان 63 درصد توانایی توضیح دهنگی شفافیت مالیاتی شرکت ها را دارند.

مقوله شفافیت گزارشگری مالی و اهمیتی که در سالهای اخیر نمود بیشتری پیدا کرده است، بدنبال وقایع ناگوار و بحران های بوجود آمده در بورس های جهان و به ویژه سپتامبر سیاه 1997 و سپس حادثه یازدهم سپتامبر 2000، افشای ماجرای ورلدکام، انرون، زیراکس و سپس پارمالات در سطح جهان و سقوط شاخصهای بورس تهران در سال 1383 باعث گردید موضوع شفافیت صورتهای مالی بعنوان یک پدیده مورد لزوم و ضرورت بازار سهام سهم اهمیتی بیشتری را بخود اختصاص دهد.در این مطالعه با تاکید بر موضوع شفافیت گزارشگری مالی، به بررسی ارتباط آن با گزارشگری مالیاتی پرداخته شده است. جامعه آماری تحقیق استان تهران و در پنج گروه شامل اعضای هیات علمی دانشگاه، حسابرسان مستقل (حسابدار رسمی)، کارشناسان مالی (بورس اوراق بهادار تهران)، ممیزین مالیاتی (سازمان امور مالیاتی استان تهران) و مدیران مالی (به نمایندگی تهیه کنندگان گزارشگری مالی) می باشد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها و تعیین رابطه بین گزارشگری مالیاتی و شفافیت گزارشگری مالی در هر یک از گروههای ذکر شده از مدل آماری همبستگی و برای تفاوت بین هر جفت از همبستگی مربوط به گروه های فوق از مدل z فیشر استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر وجود یک رابطه مثبت بین گزارشگری مالیاتی و شفافیت گزارشگری مالی بوده است بطوری که در صورت تهیه گزارشگری مالیاتی به ضمیمه گزارشگری مالی، شفافیت گزارشگری مالی تا حدود زیادی تامین خواهد شد.